About | HeinOnline Law Journal Library | HeinOnline Law Journal Library | HeinOnline

58 Tijdschrift voor Rechtsgeschiedenis 327 (1990)
De Rechtskracht Van de Ordonnantie Op de Stijl Van Procederen in Criminele Zaken Van 9 Juli 1570 in de Oostenrijkse Nederlanden - Een Nieuwe Bijdrage Aan Een Oude Discussie

handle is hein.journals/tijvrec58 and id is 331 raw text is: DE RECHTSKRACHT VAN DE ORDONNANTIE OP DE STIJL VAN
PROCEDEREN IN CRIMINELE ZAKEN VAN 9 JULI 1570 IN DE
OOSTENRIJKSE NEDERLANDEN
Een nieuwe bijdrage aan een oude discussie
door
0. MOORMAN VAN KAPPEN (Nijmegen)
1. -Ter inleiding
Het recurrente vraagstuk van 'de rechtskracht' van de Criminele Ordonnan-
An in de 17de en I8de eeuw, en de adviesaanvraag van Cobenzl en Karel van
Lotharingen uit de jaren 1765 -1766 als verwaarloosde kenbron
Zoals bekend vormt de vraag naar de (mate van) rechtskracht, die de op naam
van Philips II door Alva in 1570 uitgevaardigde zgn. Criminele Ordonnantien na
de totstandkoming van de Pacificatie van Gent (1576) in de Nederlanden hadden,
een veelbediscussieerd thema in de Nederlandse en Belgische (straf)rechtshistori-
sche literatuur. Reeds in de 17de en 18de eeuw verschilden  n in de Noordelijke
n in de Zuidelijke Nederlanden juridische auteurs, die zich met dit vraagstuk be-
zig hielden, van mening, waarbij zich - grosso modo - twee 'kampen' afteken-
den: enerzijds dat van hen, die art. 5 van de Pacificatie van Gent, waarbij onder
meer 'die criminele ordinantie, bij den hertoghe van Alve gemaect ende gevolcht
ende executie van dien geschorst werd totdat bij de Generaele Staeten anders
daerop geordineert zij', eng interpreteerden in die zin, dat alleen die bepalingen
van de Criminele Ordonnantien geschorst zouden zijn, die betrekking hadden op
de kettervervolging, anderszijds dat van hen, die dit artikel ruim interpreteerden
als een integrale schorsing, die bij gebreke van een herroeping door het bevoegde
gezag nog steeds zou voortduren. Afgezien van dit voorname geschilpunt speel-
den in de toenmalige discussie nog andere complicerende factoren een rol zoals
aan de Criminele Ordonnantidn derogerende latere wetgeving 1.
Ofschoon dit vraagstuk in de 19de en 20ste eeuw zijn actualiteit verloren had,
bleef het in de (straf)rechtshistorische literatuur een kennelijk intrigerend onder-
werp vormen, waarover een hele reeks Belgische zowel als Nederlandse juristen
en (rechts)historici zich uitspraken, daarbij soms nieuwe gezichtspunten en argu-
menten aandragend2. Deze aloude discussie kreeg in de jaren 1977 - 1978 nieuwe
1. Voor een summier overzicht van de onderhavige status quaestionis vgl. M. van de
Vrugt, De Criminele Ordonnantien van 1570, Enkele beschouwingen over de eerste straf-
rechtscodificatie in de Nederlanden, ac. proefschr. Utrecht 1978, Zutphen 1978, p.
160-173.
2. Ibidem. Vgl. ook L.Th. Maes, Die drei groflen europdischen Strafgesetzbucher des
16. Jahrhunderts, Eine vergleichende Studie, in: Zeitschrift der Savigny-Stiftung fir
Rechtsgeschichte, Germanistische Abteilung XLIV (1977), p. 207-217, i.h. bijz. p. 211 nt.
32 en 33 (herdrukt in: J. Asaert e.a. (red.), Recht heeft vele significatie, Rechtshistorische
opstellen van Prof.dr. L.Th. Maes, Brussel 1979, p. 325-337, i.h. bijz. p. 331 nt. 32 en 33)
alsmede mijn Die Kriminalordonnanzen Philipps II. fuir die Niederlande im Vergleich zur
Carolina, in: P. Landau en F.-Chr. Schroeder (ed.), Strafrecht, Strafprozel3 und Rezep-

What Is HeinOnline?

HeinOnline is a subscription-based resource containing thousands of academic and legal journals from inception; complete coverage of government documents such as U.S. Statutes at Large, U.S. Code, Federal Register, Code of Federal Regulations, U.S. Reports, and much more. Documents are image-based, fully searchable PDFs with the authority of print combined with the accessibility of a user-friendly and powerful database. For more information, request a quote or trial for your organization below.



Short-term subscription options include 24 hours, 48 hours, or 1 week to HeinOnline.

Contact us for annual subscription options:

Already a HeinOnline Subscriber?

profiles profiles most